De Stichting Individuele Verzekeringsaanspraken Sjoa bestaat twintig jaar. In die tijd is er 8,5 miljoen euro uitgekeerd aan ruim 14.000 personen. Tot nu toe heeft de stichting meer dan 22.000 aanvragen behandeld (97 procent) en veel waardevolle informatie boven water gekregen. In ‘20 jaar SIVS’ komen alle betrokken partijen aan het woord over de stichting. De aftrap is voor voorzitter Ernst Numann.
Op tafel ligt een ringband, met daarin vijfentwintig uitgebreide notities. Het bestuur van de Stichting Individuele Verzekeringsaanspraken Sjoa (SIVS) komt vandaag bijeen om een beslissing te nemen over deze vijfentwintig notities. “Elke notitie staat voor een claim en vertelt de trieste geschiedenis van een Joodse familie”, legt Numann uit.
Hij pakt een willekeurige notitie als voorbeeld en op de eerste pagina is meteen te zien wie de verzekeringnemer is. De opsomming van namen doet pijn. “Het zijn heftige verhalen en helaas lijken veel notities op elkaar”, vertelt Numann. “In iedere notitie wordt een eigenlijk niet te bevatten kleine familiegeschiedenis beschreven en dat is keer op keer confronterend.” Hij wijst. “In deze notitie is, zoals zo vaak, een heel gezin, inclusief een baby van vier maanden, in Auschwitz vermoord. Er zit zoveel tragiek achter dat je je daar, zo goed als het kan, voor moet afsluiten.”
Gerechtigheid
Het bestuur (dat bestaat uit Ernst Numann, secretaris Tineke Splinter-van Kan en penningmeester Hans van Veggel) komt jaarlijks vijf tot zes keer bijeen en oordeelt dan over twintig tot vijfentwintig notities. “We proberen die notities zo afstandelijk mogelijk te lezen en te beoordelen”, benadrukt Numann.
Hij is vanaf het allereerste begin bij de stichting betrokken, eerst als bestuurslid namens het Centraal Joods Overleg en sinds 2006 als voorzitter. Hij heeft naar eigen zeggen niet lang hoeven nadenken toen de vraag kwam. “Ik heb ja tegen het voorzitterschap gezegd, omdat het belangrijk is dat er recht wordt gedaan. De tragiek is niet in geld uit te drukken. En laten we eerlijk zijn, 8,5 miljoen in 20 jaar is niet spectaculair, maar uit een oogpunt van gerechtigheid zo ontzettend waardevol. Wij merken in de praktijk ook dat het er niet altijd toe doet of er wel of geen uitkering volgt. De informatie is zo welkom. Het kan voor erfgenamen ook heel bevredigend zijn om te weten dat de polis van opa en oma in 1954 is uitgekeerd.”
Voorzitterschap
Als voorzitter leidt Numann de vergadering, is hij aanspreekpunt en ook eindverantwoordelijk voor SIVS. “In de eerste bestuursvergadering twintig jaar geleden hebben we besloten dat de directie en het bureau van SIVS de verantwoordelijkheid over de uitkeringen zouden krijgen. Wij zouden ons als bestuur alleen buigen over de afwijzingen (niets gevonden, polis destijds uitgekeerd, aanvrager geen rechthebbende), maar de praktijk werd al snel zo dat wij alle beslissingen in het bestuur namen.”
De commissie Scholten concludeerde in haar rapport al dat het overgrote deel van de geroofde Joodse verzekeringstegoeden uiteindelijk was hersteld en Numann beaamt dat nu. “Dat klopt. En hoewel wij ook forse bedragen hebben uitgekeerd van meer dan een ton, is juist de immateriële betekenis van ons werk groot. Er wordt alsnog recht gedaan.”
Drie soorten claims
De aanvragen die bij de stichting worden ingediend, kunnen in drie categorieën worden ingedeeld. De eerste betreft aanvragen die betrekking hebben op een namenlijst die sinds eind 2004 op internet staat. “Dat zijn de relatief eenvoudige aanvragen, omdat het een kwestie is van checken.”
De tweede categorie is al iets lastiger en bestaat uit aanvragen die wat gegevens hebben, bijvoorbeeld over een polis en/of verzekeraar. Numann: “Iemand heeft bijvoorbeeld nog een premiekwitantie liggen of denkt bijna zeker te weten dat opa en/of oma een polis had(den) afgesloten bij die en die verzekeraar.”
De derde categorie ten slotte betreft algemene verzoeken, waarvoor geen informatie beschikbaar is. “Deze laatste vergen zo’n enorme zoektocht dat wij hebben besloten dergelijke aanvragen na ruim twintig jaar niet meer in behandeling te nemen”, aldus Numann. “In de praktijk is gebleken dat deze aanvragen vrijwel nooit tot een uitkering leiden, bijvoorbeeld doordat er eerder al is uitgekeerd of omdat er eenvoudigweg bij geen enkele verzekeraar iets is te vinden.”
Rechtsherstel
Numann gebruikt de woorden een paar keer: er moet recht worden gedaan. Eén voorbeeld uit de 20-jarige geschiedenis van de stichting wil hij er daarom graag uitlichten. “We hebben altijd gezegd dat we het rechtsherstel niet over wilden doen. Dat staat zelfs nadrukkelijk in onze statuten vermeld, maar op een gegeven moment bleek er één categorie te zijn die wel heel schrijnend was.”
Het rechtsherstel na de oorlog leidde weliswaar tot het alsnog afwikkelen van het overgrote deel van de geroofde polissen, maar dat gebeurde alleen als er sprake was van feitelijke onmacht tot premiebetaling. Numann: “Als iemand uit, wat toen heette, economische onmacht geen geld (meer) had om de premie te betalen, werd de polis niet hersteld. Neem het voorbeeld van een arts die alleen nog maar Joodse patiënten mocht hebben en zijn praktijk daardoor gedecimeerd zag worden. Hij moest daarna ook nog eens ervaren dat zijn Joodse patiënten successievelijk verdwenen, zodat hij gewoon geen geld meer had om zijn premie te betalen. De Raad voor het Rechtsherstel oordeelde na de oorlog dat een dergelijke polis niet hoefde te worden hersteld, omdat de polishouder ervoor had ‘gekozen’ zijn (sterk beperkte) middelen niet aan de premie te besteden. De polis viel niet onder onze bevoegdheid, omdat de rechter al over die polis had geoordeeld, maar dergelijke verhalen voelden voor ons zo onrechtvaardig dat we daarvoor – in overleg met het Verbond en het CJO – een speciale regeling hebben getroffen die tot een forfaitaire uitkering leidt. Ook deze mensen hadden in onze ogen recht op rechtsherstel.”
Over twee weken is in de nieuwsbrief van het Verbond van Verzekeraars deel 2 in de serie ’20 jaar SIVS’ te vinden. Nieuwsgierig naar de jaarcijfers over 2019? Lees dan ook dit (nieuws)artikel over SIVS.